Gravelroute PlugPlug Veluwe: Pure gravelverwennerij!

Tussen Zwolle en Arnhem ligt zonder meer hét gravelwalhalla van Nederland, met eindeloze heidegebieden en machtige beukenbossen die doorsneden worden door kilometerslange gravelwegen van de meest knisperende soort.

Lees het uitgebreide routeverslag onder de algemene info of download nu al de gravelroute van PlugPlug Veluwe.

Alle info over gravelroute PlugPlug Veluwe

• Startlocatie: Otterlo (Nederland)

  
  

• Routes: 89 of 125 kilometer, 85% onverhard, 500 of 700 hoogtemeters.

  
  

• Wanneer fietsen: Deze route trekt niet door het Kroondomein en is verkend in de winter. Daarom blijft ze elk moment van het jaar te befietsen. Je hebt ook geen vignet nodig.

  
  

• Roadbook: Bij je download ontvang je een digitaal roadbook met alle info over de route, suggesties voor bevoorradingsplaatsen, enz.

  
  

• Kostprijs: Je betaalt €10. Door deze bijdrage éénmalig te betalen heb je levenslang gratis recht op updates van de route en kom je onderweg niet voor verrassingen te staan.

Download de gravelroute PlugPlug Veluwe of lees onder de kaart verder.

Op routes van 89 of 125 kilometer verken je tijdens PlugPlug Veluwe het meest zuidelijke deel van de Veluwe. Wil je ook de noordelijke helft aandoen? Dan kies je beter voor de Gravel Bikepacker Veluwe, die je meer dan 200 kilometer lang in de schoonheid van de Veluwe onderdompelt.

Ook zonder die lange afstand krijg je tijdens PlugPlug Veluwe een staalkaart van al het moois dat deze streek te bieden heeft. Elk deelgebiedje heeft z’n eigen charme. Met namen als Planken Wambuis, Deelerwoud of Loenermark doen ze dromen van verre buitenlanden. Ook de natuurpracht doet vaak erg on-Nederlands aan.

Op de Veluwe krioelt het van de grindwegen en de gravelvriendelijke paadjes. Als er al een parcoursbouwerparadijs is, dan ligt het hier. Er ligt zoveel lekkers op gravelaars te wachten dat voor elke kaarsrechte weg door de heide toch nog een alternatief door een eeuwenoud beukenwoud te vinden is.

Uren en uren puzzelde ik tot het perfecte parcours zich in m'n hoofd uitkristalliseerde. Volgens een testrijder mag het resultaat er zijn: “Van het ene whaaauw-moment naar het andere. Heerlijke rit!”. Zo hoor je het ook eens van een ander!

Radio Kootwijk

De routes starten in Otterlo, op amper twee uur autorijden van Antwerpen. Omdat je daarna veel meer uren in de pure natuur verdwijnt, sla je hier best nog wat proviand in. Tip van een vriend: de lokale bakkerij herbergt twee portalen. Een blauw deurtje links met daarboven "bakkerij" en een rood deurtje rechts met daarboven "verwennerij". Welke zot kiest dan toch voor de appelflappen?

Op gravelverwennerij hoef je gelukkig niet lang te wachten. Na acht kilometer door de velden, draai je Boswachterij Kootwijk in. Met heide, sparren, eiken en het grootste stuifzandgebied van West-Europa gaat het niet alleen om een gigantisch, maar ook om een erg gevarieerd gebied. Slechts één constante: champagnegravel!

Midden in de natuur slaat Radio Kootwijk je met verstomming. Het intrigerende complex huisvestte decennialang de zendapparatuur voor de communicatie met de overzeese koloniën in Nederlands-Indië. Via de lange golf klonk het bijna 100 jaar terug al van “Hallo Bandoeng, hoort u mij?”.

Na een vlakke opening begint het landschap te deinen. Een jolige single track dartelt over heidegolven van de Hoog Buurlose Heide. De natuurpracht is hier bijna even overweldigend als de gravelpret. Net toen ik passeerde zagen twee tienjarigen met een verrekijker om hun hals een roodborsttapuit vliegen. "En daar zit een ree. En een vos. Of een wolf."

De hoogste waterval van Nederland

Hoewel het op de Veluwe wemelt van de gravelwegen, is elk pad toch al in een route van één of andere lokale parcoursbouwer opgenomen. Op het stuk dat nu komt doe ik m’n best om al die parcoursbouwer de loef af te steken. Ik kies hier namelijk niet voor single tracks met wortel- en modderstroken, maar voor frivole gravelwegen die de flow in de route houden.

In Beekbergen kom je zo, na 33 of 46 kilometer, voor het eerst terug in de buurt van een bebouwde kom. Snel daarna duik je weer de natuur in. Langs een afwateringskanaaltje lijk je wel in een canyon, met waterval en al. In 1888 schreef de reisschrijver Jacobus Craandijk hierover het volgende: "Het is geen Zwitsersche of Noorweegsche bergstroom, die donderend neerstroomt langs magtige klippen en wolken van schuim doet opstuiven in zijn geweldige verbolgenheid.” Toch weet de hoogste waterval van Nederland anno 2025 nog te verbazen!

De mooiste gravelweg van Nederland?

Hierna volgen de meest indrukwekkende stukken van de hele route. Eerst verdwijn je op de Loenermark helemaal in de natuur. Grandioze grindwegen doorklieven er uitgestrekte heidevelden en bossen. Wie kan weerstaan aan de verleiding om hier VlugVlug door te flitsen, spot misschien wel een edelhert, een adelaarsvaren of een heideknotszwam.

In het Deelerwoud krijg je volgens velen de mooiste gravelweg van Nederland voor de wielen. Een kaarsrecht grindlint trekt dwars door een stukje vijfsterrennatuur langs een paar dode bomen. Een lokale parcoursbouwer doopte dit om tot het Nationaal Gravelmonument.

Zelf was ik in het Deelerwoud tijdens een mistige, winterse verkenning nog meer onder de indruk van de raven. Terwijl er in heel Nederland minder dan 200 broedparen zijn en er in Vlaanderen tot 2018 zelfs geen enkel nest was, zag ik er hier tientallen in een boom bivakkeren. Blijkt dat het Deelerwoud de winterverzamelplaats is voor de Nederlandse populatie. De vogels worden aangetrokken door de karkassen van grote grazers die onder andere door wolven worden achterlaten. Nationaal Gravelmonument? Of National Geographic?

Langs de Arnhemse Heide en de Koningsheide stamp je door naar de zuidrand van de Veluwe. Hier trap je door majestueuze kasteeldomeinen die de grandeur van lang vervlogen tijden ademen. Over adem gesproken: je longblaasjes mogen hier iets meer aan het werk. De hellinkjes worden kwellinkjes. De natuurschat blijft overrompelend.

Terwijl de korte route kiest voor de kortste gravelvriendelijke weg richting finish, maak je op de lange route nog wat lusjes door de pracht en praal. Elke vierkante kilometer heeft hier z’n eigen karakter. Domein Hoog Erf kent een paar prachtige dreven door een open landschap. Op domein Lichtenbeek fiets je op een guitig slingerpad aan de bosrand. En op domein Warnsborn maak je nog eens kennis met de heide. De vistavariatie is op dit stuk van de route het grootst.  

Om terug in Otterlo te geraken, stuurt de GPS je nog kilometers door bos en hei. Het orgelpunt van het parcours is het vijfsterrengrind van Planken-Wambuis. Geniet hier nog een allerlaatste keer van de rust en de stilte. Even verder wacht de bewoonde wereld je weer op.

Besluit

Na 89 of 125 gravelkilometers van het allerhoogste niveau, sta je terug bij start. Ik ben erg benieuwd naar jullie ervaringen, maar mijn besluit was alvast kristalhelder. Als buitenlanders me vragen waar in België ze eens moeten gravelen, dan stuur ik ze naar PlugPlug Zoniënwoud of PlugPlug Hoge Venen. In Nederland zou ik niet twijfelen over de Veluwe.

PlugPlug Veluwe lijkt me het ideale kennismakingspakket voor deze pretgravelregio. Je verdwijnt lang genoeg in het groen om ontzag te krijgen voor de enorme afmetingen van dit natuurgebied. Toch krijg je onderweg duizend verschillende indrukken van minstens vijftig tinten groen. En dat allemaal op grindstroken van de bovenste plank. Pure gravelverwennerij!

Bemachtig nu het routepakket van gravelrit PlugPlug Veluwe.

Tekst: Nick Schuermans

Foto’s: Joyce Verdonck en Nick Schuermans